Μηνιαία Αρχεία Αύγουστος 2013

Δυο δραματικά γεγονότα σφραγίζουν την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, προμηνύοντας με τους χειρότερους οιωνούς την εξέλιξή της.

Η επιδεικτική, σχεδόν «θεατρική», απρόκλητη και απρόσκλητη παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου στο ΕΜΠ κατακαλόκαιρα και η ανακοίνωση με διαδικασίες “fast track” 1700 διαθεσιμοτήτων – απολύσεων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Το πανεπιστημιακό άσυλο, και μάλιστα ο ιστορικός χώρος του Πολυτεχνείου, είναι χαραγμένος στο συλλογικό υποσυνείδητο ως μια ιερή εστία αμφισβήτησης και αγώνων. Προσβεβλημένο και σκουριασμένο ίσως από τη συστηματική επιχείρηση φθοράς του από τους κρατούντες επί δεκαετίες, είναι ακόμη ζωντανό και ισχυρό, όπως όλα τα σύμβολα των καλύτερων στιγμών του λαού και της νεολαίας μας. Και πάντα “επικίνδυνο”.  Ιδιαίτερα σε μια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, όταν μια ολόκληρη κοινωνία συμπιέζεται μέχρις ασφυξίας, μέχρις εξαθλίωσης. Γι’ αυτό και θέλουν να εξουδετερωθεί. Ξέρουν πολύ καλά ότι σε τέτοιες στιγμές οι υπόγειες διαδρομές μέχρι το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» γρήγορα ξανα-ανακαλύπτονται και απειλούν να διαλύσουν τα δεσμά του φόβου που κρατούν δεμένη την ελληνική κοινωνία. Πάντως, όποιος ξέρει λίγη ιστορία θα πρέπει να γνωρίζει ότι τα σύμβολα δεν καταργούνται με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και αστυνομικές επιχειρήσεις. Η ανατριχιαστική εικόνα πάνοπλων αστυνομικών να ελέγχουν ακόμη και τα καμαρίνια όπου εκτελούνται οι διπλωματικές εργασίες φοιτητών του ΕΜΠ θα φέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ελπίζουν.

Υπάρχει, όμως, και ένας πρόσθετος σημαντικός λόγος για την καλοκαιριάτικη «επίδειξη πυγμής» της κυβέρνησης.  Όχι, βέβαια, το φαρισαϊκό «να παραδοθούν δυο αίθουσες στην Πρυτανεία» από μια κυβέρνηση που κυνικά εγκαταλείπει ολοκληρωτικά το δημόσιο πανεπιστήμιο στο μαρασμό και την παρακμή, αλλά για να παρουσιαστούν τα πανεπιστήμια ως «κέντρα ανομίας και παρανομίας» και να εξουδετερωθούν οι αντιδράσεις τους στο νέο συντριπτικό χτύ...

Δ. Δαμίγος, Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ

Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή τις ανακοινώσεις για το νέο «κύμα» διαθεσιμότητας που αφορά, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, 1.765 υπαλλήλους (κυρίως ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου) των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, αναζωπυρώθηκε μια – υφέρπουσα – συζήτηση αναφορικά με την αναγκαιότητα και το πλήθος του υποστηρικτικού προσωπικού[1] των ΑΕΙ. Όχι τυχαία, η συζήτηση αυτή πηγάζει βασικά από κυβερνητικούς κύκλους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, βρίσκει ένθερμους υποστηρικτές κι εντός των ΑΕΙ, κυρίως από μέλη ΔΕΠ.

τα ελληνικά ΑΕΙ λειτουργούν, σήμερα, όχι απλά με πολύ χειρότερους όρους από αυτά της αλλοδαπής αλλά σε οριακές συνθήκες ως προς το σκοπό που καλούνται να επιτελέσουν. Κι αυτό επιτυγχάνεται χάρη στο μεράκι, στο φιλότιμο, στην αυταπάρνηση του διδακτικού, ερευνητικού και υποστηρικτικού προσωπικού των Ιδρυμάτων.

Μάλιστα, το Υπουργείο σε πρόσφατο έγγραφό του (το υπ’ αριθμ. 113287/14-8-2013/ΙΒ) επικαλείται κάποια αόριστα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια και κάποιους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες (μία Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών ανά Σχολή, η οποία θα στελεχώνεται με 12 εργαζόμενους). Από τα δεδομένα αυτά και διάφορες «διαρροές», η εικόνα που διαμορφώνεται είναι τουλάχιστον εφιαλτική: μεταξύ 30% και 70% του υπηρετούντος προσωπικού φέρεται να οδηγείται σε διαθεσιμότητα και από εκεί στον προθάλαμο της απόλυσης!

Αν μπορέσει κάποιος να προσπεράσει την ανθρώπινη διάσταση αυτής της τραγωδίας (πράγμα ομολογουμένως δύσκολο, καθώς με τους ανθρώπους αυτούς έχουμε πολυετείς κοινές διαδρομές και αγωνίες μέσα στο Ίδρυμα) και τις πολιτικές πτυχές του προβλήματος υιοθετώντας το πλέον κοινότοπο «επιχείρημα» που δημιουργεί ο κοινωνικός αυτοματισμός («ξέρετε πόσοι άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους στον ιδιωτικό τομέα;»), τότε μια «τεχνοκρατική» προσέγγιση θα πρέπει να δώσει απάντηση σε δύο βασικά ερωτήματα, αξιοποιώντας και τη διεθνή εμπειρία:

(α)   Ποια είναι η σημασία του υποστηρικτικού προσωπικού στη διοικητι...

Μ. Σπαθής, Καθηγητής ΕΜΠ

Αν και έχει περάσει μόνο ένας χρόνος από την υλοποίηση του νόμου Διαμαντοπούλου – Αρβανιτόπουλου στο Ελληνικό πανεπιστήμιο, η αίσθηση που είναι διάχυτη στον καθένα μας είναι ότι έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας. Γιατί κανένας μας δεν βιώνει την άνοιξη, την αναγέννηση, τον εκσυγχρονισμό και το σφρίγος που υπόσχονταν τρία χρόνια πριν οι “μέντορες” της πολιτικής που τον εμπνεύστηκαν και οι φανατικοί υποστηρικτές του που τον απαιτούσαν μέσα στο πανεπιστήμιο. Αντίθετα το ελληνικό πανεπιστήμιο σήμερα καταρρέει, αποψιλώνεται, συρρικνώνεται, εγκαταλείπεται και τελικά γερνάει.

Τα ΣΙ απομονωμένα και αποκομμένα εντελώς από τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΑΕΙ, συσκέπτονται, δρουν και λειτουργούν χωρίς να αντιλαμβάνεται κανείς την ύπαρξή τους

• Το εκπαιδευτικό του προσωπικό αποχωρεί χωρίς να ανανεώνεται. Το διοικητικό και τεχνικό του προσωπικό αν δεν έχει ήδη συνταξιοδοτηθεί πριν την ώρα του με την αγωνία να αποφύγει τις δυσμενείς ρυθμίσεις που εφαρμόζονται, βρίσκεται αντιμέτωπο με τις επικείμενες μαζικές απολύσεις.
• Οι φοιτητές που ολοκληρώνουν αγχωμένοι τις σπουδές τους, παίρνουν το δρόμο της ξενιτιάς γιατί το φάσμα της ανεργίας βρίσκεται μπροστά τους.
• Οι εργαστηριακές του και κτηριακές του υποδομές, τα κυλικεία με τα κατεβασμένα ρολά απαρχαιώνονται, αποδομούνται χωρίς την παραμικρή δυνατότητα συντήρησης, ανανέωσης, εκσυγχρονισμού.
• Τα χρηματικά κονδύλια που αιμοδοτούσαν την έρευνα και την ανάπτυξη της γνώσης τείνουν να εξαφανιστούν. Κανένας σήμερα δεν διανοείται, δεν τολμάει να προτείνει νέα γνωστικά αντικείμενα και την προσέλκυση επιστημονικών στελεχών για να τα υποστηρίζουν.
• Μόνο η συρρίκνωση των προγραμμάτων σπουδών είναι αποδεκτή. Και αν μπεις στη λογική των συγχωνεύσεων και την κατάργηση ολοκληρωμένων γνωστικών περιοχών μπορεί να επιβραβευθείς και να γίνεις αποδεκτός από την πολιτεία.

Ο χρόνος συνακόλουθα μέσα στο αποδιαρθρωμένο ελληνικό πανεπιστήμιο, βιώνεται διασταλτικά...

Δ. Καλιαμπάκος, Καθηγητής ΕΜΠ

Είναι ίσως χαρακτηριστικό των καιρών ότι θεμελιώδεις έννοιες, όπως αυτή της δημοκρατίας, χάνουν την αυταξία τους στο έδαφος της κρίσης και πρέπει η αξία τους να αποδειχθεί ξανά, κυρίως στο έδαφος της αποτελεσματικότητας που προφέρουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εν εξελίξει σαρωτική αλλαγή στον τρόπο διοίκησης και λειτουργίας των πανεπιστημίων στη χώρα. Κοινός παρανομαστής των επιχειρούμενων αλλαγών, άρρητος τις περισσότερες φορές αλλά πανταχού παρών, είναι η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι μια «παγκόσμια παραφωνία», εξαιτίας της υπερβολικής δημοκρατίας του. Κι ακόμη περισσότερο ότι, ενώ έχει κάθε δυνατότητα να «απογειωθεί», είναι αυτή, «το βαρίδι της δημοκρατίας» που το κρατά καθηλωμένο στη μετριότητα.

είναι η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι μια «παγκόσμια παραφωνία», εξαιτίας της υπερβολικής δημοκρατίας του. Κι ακόμη περισσότερο ότι, ενώ έχει κάθε δυνατότητα να «απογειωθεί», είναι αυτή, «το βαρίδι της δημοκρατίας» που το κρατά καθηλωμένο στη μετριότητα…

Προφανώς, συχνά λανθάνει της προσοχής ότι άλλες παράμετροι καθορίζουν κατά βάση την ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, όπως το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας στην οποία βρίσκεται ένα πανεπιστήμιο,  η θέση της στο διεθνή καταμερισμό εργασίας, το ποσοστό της κρατικής ενίσχυσης της εκπαίδευσης, οι δημόσιες επενδύσεις γενικότερα στην έρευνα και στη τεχνολογία  κλπ. Οι καθοριστικοί αυτοί παράγοντες θέτουν τα γενικά όρια μέσα στα οποία η ανώτατη εκπαίδευση μιας χώρας μπορεί να κινηθεί.

Βεβαίως, τα όρια αυτά δεν προσδιορίζουν μονοσήμαντα την ποιότητα της παρεχόμενης ανώτατης εκπαίδευσης. Ο τρόπος διοίκησης, ακόμη περισσότερο «το κλίμα» μέσα σε αυτά, οι αξίες που καλλιεργούνται, μπορούν να αναβαθμίσουν σημαντικά τις δυνατότητες ενός πανεπιστημιακού χώρου, αν και δεν μπορούν να ανατρέψουν τα γενικά όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί...